ÜRETİCİ KAYBEDİYOR, İTHALAT KAZANIYOR

Gazeteci Taner Öztürk, Türkiye’de pamuk üretiminin içinde bulunduğu krizi çarpıcı sözlerle değerlendirdi. Öztürk, “Bir zamanların beyaz altınıydı. Altının gramı 5 bin liraya dayandı ama ‘beyaz altın’ git gide değersizleşti” diyerek, pamuk üretiminin her geçen yıl azaldığını ve ülkenin ithalata bağımlı hale geldiğini söyledi.

Bir dönem adına onlarca dizi ve film çekilen pamuğun tarlalarda görülmesinin bile artık mucize olduğunu ifade eden Öztürk, “Bir zamanlar ‘Ağalar’ vardı, şimdilerde çiftçi köşe bucak kaçıyor. Pamuk üretimi her yıl biraz daha azalıyor. İster maliyet artışı deyin, ister alım fiyatlarının düşüklüğü deyin, ister tekstil sektöründeki kan kaybı deyin, pamuk üretimindeki bu kan kaybını durduramıyoruz” dedi.

ÜRETİMDEN İTHALATA: TÜRKİYE’NİN DEĞİŞEN TABLOSU

Geçmişte Çukurova’nın bereketli topraklarında 455 bin dönüm alanda pamuk üretildiğini hatırlatan Öztürk, bugün sadece 124 bin 500 dönümde ekim yapıldığını, ABD Tarım Bakanlığı raporuna göre bu yıl 700 bin ton pamuk üretileceğini ancak 825 bin ton ithalat yapılmasının öngörüldüğünü belirtti. “Ürettiğimizden daha fazlasını ithal eder hale geldik. Ne oldu da çiftçi pamuğa küstü, üreten Türkiye neden ithal eder pozisyona geldi?” sorularını gündeme taşıdı.

ADANA PAMUK EKİMİ TARİH OLUYOR

Ülkemizde bu sezonun ilk pamuk hasadı Adana’da başladı. Bu yıl kent genelinde 124 bin 500 dönüm alana ekim yapıldı. Yaklaşık yedi yıl önce 455 bin dönüm alana yapılan ekim, bugün kentte her yıl biraz daha önemini kaybediyor. Çukurova çiftçisi, tarlasında başka ürün yetişmeyeceği için mecburen pamuğa yöneliyor. Maliyet artışlarının yanı sıra kuraklık da çiftçiyi vuruyor.

2018’DE 455 BİN DÖNÜM OLAN ÜRETİM ALANI BUGÜN 124 BİN 500 DÖNÜME GERİLEDİ

Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, pamuk ekim alanlarının ciddi şekilde azaldığını belirterek, “Pamuk yalnızca başka ürünlere elverişli olmayan çorak arazilerde yetiştiriliyor. Verim bazı bölgelerde dönüme sadece 300 kilogram seviyesinde” dedi. 

Doğan, 2017 yılında verilen dönüme 80 kuruşluk destekle pamuk üretiminin arttığını, ekim alanının 270 bin dönümden 455 bin dönüme çıktığını ancak pamuğun para etmemesiyle ilginin kısa sürdüğünü söyledi.

2025 itibarıyla pamuk ekim alanının son yılların en düşük seviyesine indiğini belirten Doğan, “Çiftçiler, tarlalarının boş kalmaması için pamuk ekiyor” dedi. Ayrıca kilogram başına maliyetin 31 TL olduğunu, üreticinin en az 35 TL’lik fiyat beklentisi bulunduğunu açıkladı.

AYDIN’DA DA DURUM FARKLI DEĞİL: TEHLİKE ÇANLARI ÇALIYOR

Aydın Koçarlı’da pamuk üreticisi de benzer sorunlarla karşı karşıya. Koçarlı Ziraat Odası Başkanı Taner Güneş, üretim maliyetinin 42 TL’ye ulaştığını, pamuğun ise 30–31 TL’ye alıcı bulduğunu belirterek, çiftçinin zarar ettiğini söyledi. “Mevcut fiyatlarla çiftçinin ayakta kalması mümkün değil. Eskiden hasat dönemi bayramdı, şimdi umut kalmadı” dedi.

Pamuk stratejik bir ürün olduğuna dikkat çeken Güneş, “Çiftçi pamuktan vazgeçerse, Türkiye yeniden dışa bağımlı hale gelir. Oysa bu topraklar pamukla değer kazanıyor” sözleriyle uyardı.

İKLİM, MALİYET VE TALEP ÜRETİCİYİ ZORLUYOR

Yaklaşık bir ay önce Aydın’da yapılan pamuk toplantısında konuşan Ulusal Pamuk Konseyi Başkanı Fevzi Çondur, iklim krizi, maliyet artışı ve düşen küresel talebin üreticiyi pamuktan uzaklaştırdığını söyledi. Çondur, su yönetiminin artık ertelenemeyeceğini belirterek, “Tarımsal sulama altyapısı hızla yenilenmezse pamuk üretimi sürdürülemez hale gelecek. Bu sadece tarımsal değil, ekonomik istikrar meselesi” dedi.

Çondur, artan maliyetler karşısında destek primlerinin artırılmasının sürdürülebilirlik için kritik olduğunu vurguladı.

HARRAN’DA PAMUK SICAK HAVADAN GÜÇ ALIYOR

Türkiye’nin pamuk ihtiyacının yaklaşık yüzde 45’ini karşılayan Harran Ovası’nda bu yıl 2 milyon dönümden fazla alanda ekim yapıldı. Hava sıcaklıklarının 40 dereceyi aşması pamuğun verimini artırdı. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet Ali Çullu, “Pamuğun koza sayısı arttı, su ve gübreden daha verimli yararlanıyor” dedi. Ancak aşırı sulama ve gübrelemenin hastalıklara davetiye çıkardığını vurgulayan Çullu, “İklim değişikliği su kaynaklarını tehdit ediyor, su sıkıntısı kapımızda” uyarısında bulundu.

SİYASETİN GÜNDEMİNDE PAMUK FİYATI

CHP Adana Milletvekili Ayhan Barut, pamuk fiyatlarının en az 40 TL olması gerektiğini söyledi. “Maliyet 30 TL’yi aştı, 28–29 TL’lik piyasa çiftçiyi batırır. Türkiye üretim açığını 1,5 milyar dolarlık ithalatla kapatıyor. Suriye’den bile pamuk alıyoruz. Bu politika yabancı çiftçiye yarıyor” dedi.

Barut, desteklerin yetersiz olduğunu vurgulayarak, “1,5 TL’lik alan bazlı destek komik. Destek kilogram başına en az 7–8 TL olmalı” dedi.

ABD TARIM BAKANLIĞI RAPORU: TÜRKİYE PAMUĞU KAYBEDİYOR

ABD Tarım Bakanlığı raporuna göre Türkiye 2025-2026 sezonunda 700 bin ton pamuk üretecek, 825 bin ton ithalat yapacak. 2023-2024 sezonunda ithalat yüzde 27 artarak 875 bin tona ulaştı. En çok pamuk alınan ülkeler Brezilya, ABD ve Suriye oldu. Raporda Türkiye’nin artık kendi ihtiyacını bile karşılayamadığı ve tekstil sektöründe kapasite kullanımının son 10 yılın en düşük seviyesinde olduğu vurgulandı.

2026’DA PAMUK ÜRETİCİSİNE EN YÜKSEK DESTEK

2026 yılı tarımsal desteklerinde pamuk, en yüksek destek alan ürünlerden biri olacak. Cumhurbaşkanı Kararıyla pamuk üreticilerine dekara 697,5 TL temel destek ödemesi yapılacak. Destek katsayısı 2,25 olarak sabit tutulurken, bu destek paketiyle üretim alanlarının korunması ve artırılması hedefleniyor.

SON SÖZ: PAMUĞA SAHİP ÇIKMAK HEPİMİZİN GÖREVİ

Taner Öztürk yazısını şu sözlerle bitirdi:

“Çiftçi pamuk üretimini bırakırsa, biz de başkasının pamuğuna, başkasının ipliğine, kumaşına muhtaç kalırız. Oysa bu topraklar yıllarca beyaz altınıyla hem üreticiyi doyurdu hem memleketi. Eğer bugün pamuk üretimine sahip çıkmazsak, yarın ne giyecek kumaş buluruz ne de pamuk ekecek çiftçi… Bu iş artık sadece çiftçinin değil, hepimizin derdi.”